تحلیل گفتمان انتقادی مناظرات هشتمین دوره ی مجلس شورای اسلامی (استیضاح وزرا): بر پایه ی نظریه ون دایک

در این پژوهش، متن جلسه ی استیضاح وزیر نیروی دولت دهم، مجید نامجو، از مناظرات هشتمین دوره ی مجلس شورای اسلامی، بر پایه ی رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی بررسی و تحلیل می شود. روش گردآوری اطلاعات و داده ها در این پژوهش به صورت کتابخانه ای-اسنادی است. داده های این پژوهش، متن گزارش مکتوب جلسه ی استیضاح وزیر نیرو است، که در آرشیو گزارش جلسات مجلس در کتابخانه ی مجلس موجود است. روش کیفی به کار رفته در فصل چهارم، روش توصیفی-تحلیلی است، که به تحلیل و توصیف داده ها بر پایه ی مفاهیم مربع ایدئولوژیکی ون دایک می پردازد. واحد تحلیل نیز عبارت، جمله و بزرگتر از آن (پاره گفتار) است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که مناظرات مجلس را غالباً می توان به دو گروه عمده ی سخن از خودی و سخن از غیرخودی تقسیم بندی کرد. به این ترتیب که سخنرانان ویژگی های مثبت خودی ها را برجسته کرده، و ویژگی-های منفی خودی ها را به حاشیه می رانند؛ و در مقابل ویژگی های منفی غیرخودی ها را برجسته کرده، و ویژگی های مثبت غیرخودی ها را به حاشیه می رانند. در همین راستا، سخنرانان جهت متقاعدسازی دیگران، از راهبردهای اقناع همچون فنون بلاغت، به همراه سبک محاوره ی جدلی و نظایر آنها استفاده می کنند. همچنین نتایج این پژوهش نشان دهنده ی آن است که در این مناظرات، "برجسته کردن ویژگی منفی غیرخودی" بیشتر از سایر مفاهیم اضلاع مربع ون دایک به کار رفته-است. تحقیقات مشابه از این دست، با نگاه تحلیل گفتمان انتقادی می تواند سبب ارتقاء فکری و یا آگاهی انتقادی مردم جامعه گردد. به همین دلیل پژوهشگر چنین تحقیقاتی را در موضوعات مشابه اجتماعی-فرهنگی توصیه می نماید.